balkan türkleri ne demek?

Balkan Türkleri, Balkanlar'da yaşayan Türklerdir. Balkan Türkleri, Edirne'deki Meriç Nehri'nin batı tarafında yaşayan Türklere verilen addır. Çoğunlukla Makedonya, Kosova, Bulgaristan, Yunanistan, Bosna-Hersek ve Romanya'da olmak üzere toplamda 1.763.155 - 2.837.703 Türk yașamaktadır. Nüfusları kesin olarak hesaplanamamakla birlikte 1 milyona yakın olduğu Türk dernekleri tarafından hesaplanmaktadır.

Tarih

Osmanlı Devleti'nın iskan politikası olarak Balkanlar'a yerleştirilmiş olan Anadolu'daki yörüklerden ve kuzeyden gelen Kıpçak-Kuman boylarından oluşan Türk topluluklarının ahvâdıdır. Bölge kültürüne katkıda bulunmalarının yanında, yılın belli zamanlarında komşu bölgelere akınlar düzenlemişlerdir.

93 Harbi ile çoğalan, Balkan Savaşları ile daha da kitleselleşen Müslüman (Türk, Çingene, Boşnak, Arnavut, Pomak) göçü büyük acılara ve katliamlara sahne olmuştur. Lozan Antlaşması'nın ek protokolü ile Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi yapılmış, Türkiye ve Yunanistan'ın vatandaşları din esâsına dayalı olarak zorunlu göçe tâbi tutulmuştur. Türkiye'de sadece İstanbul kenti ile Gökçeada ve Bozcaada'da oturan Rumlar, Yunanistan'da ise sadece Batı Trakya'daki Türkler ve Pomaklar mübadeleden muaf tutulmuşlardır.

Günümüz

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının ardından mübâdeleler ile Türklerin bir kısmı Türkiye'ye göç etmiş olsa da, günümüzde halen Bulgaristan, Makedonya, Yunanistan, Kosova, Sırbistan'da Türk nüfusun yoğun olduğu yerleşimler vardır. Türkçe ve bulundukları ülkenin dillerini konuşmaktadırlar.

1989 yılında Bulgaristan'daki zorunlu isim değiştirme vb. baskılar sonucunda Türkler başta İstanbul, Bursa ve İzmir olmak üzere Türkiye'ye göç etmiş, politika değişiklikleri sonucu bu göçmenlerin bir kısmı Bulgaristan'a geri dönmüştür.

Göç

Türklerin Bulgaristan'dan Göçü (1878-1994)¹

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><table> <thead> <tr class="header"> <th>Yıl</th> <th>Sayı</th> <th>Not</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td>1878-1912</td> <td>350,000<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">1</a></td> <td><a href="93_Harbi" title="wikilink">93 Harbi</a>, <a href="Balkan_Savaşları" title="wikilink">Balkan Savaşları</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1923-33</td> <td>101,507<a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">2</a></td> <td>1933 <a href="Razgrad_Olayları" title="wikilink">Razgrad Olayları</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>Eylül 1934</td> <td>97,181<a href="#fn3" class="footnote-ref" id="fnref3" role="doc-noteref">3</a></td> <td>1934 <a href="Balkan_Antantı" title="wikilink">Balkan Antantı</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>Eylül 1940</td> <td>21,353<a href="#fn4" class="footnote-ref" id="fnref4" role="doc-noteref">4</a></td> <td>1940 <a href="Craiova_Anlaşması" title="wikilink">Craiova Anlaşması</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1950</td> <td>154,198<a href="#fn5" class="footnote-ref" id="fnref5" role="doc-noteref">5</a></td> <td><a href="Kore_Savaşı" title="wikilink">Kore Savaşı</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1952-68</td> <td>24<a href="#fn6" class="footnote-ref" id="fnref6" role="doc-noteref">6</a></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1969-78</td> <td>114,356<a href="#fn7" class="footnote-ref" id="fnref7" role="doc-noteref">7</a></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>1979-88</td> <td>10<a href="#fn8" class="footnote-ref" id="fnref8" role="doc-noteref">8</a></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1989</td> <td>321,800<a href="#fn9" class="footnote-ref" id="fnref9" role="doc-noteref">9</a></td> <td>150,000'ni 1990'larda Bulgaristan'a döndü.<a href="#fn10" class="footnote-ref" id="fnref10" role="doc-noteref">10</a></td> </tr> <tr class="even"> <td>1991-92</td> <td>50,000<a href="#fn11" class="footnote-ref" id="fnref11" role="doc-noteref">11</a></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>1993-94</td> <td>70,000<a href="#fn12" class="footnote-ref" id="fnref12" role="doc-noteref">12</a></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> </tbody> </table></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"></li> <li id="fn3" role="doc-endnote"></li> <li id="fn4" role="doc-endnote"></li> <li id="fn5" role="doc-endnote"></li> <li id="fn6" role="doc-endnote"></li> <li id="fn7" role="doc-endnote"></li> <li id="fn8" role="doc-endnote"></li> <li id="fn9" role="doc-endnote"></li> <li id="fn10" role="doc-endnote"></li> <li id="fn11" role="doc-endnote"></li> <li id="fn12" role="doc-endnote"></li> </ol> </section>

Türklerin Yunanistan'dan Göçü

Yunanistan bölgesinden Türk göçleri birkaç şekilde gelişmiş, bu göçler sonucunda bölgede bir zamanlar hatırı sayılır nüfus oranına sahip Türkler, günümüzde sadece Batı Trakya’da kalmıştır.

Batı Trakya’nın 1923 yılındaki nüfusu 191.699’dur. Batı Trakya nüfusunun 129.120’si Türk (%67), 33.910’u Yunan (%18), 28.669’u Bulgar, geri kalan nüfusunu ise Ermeni ve Yahudi topluluğu oluşturmaktaydı.²


1923 Yılında Batı Trakya Nüfusu³
Şehirler
Gümülcine
Dedeağaç
Sofulu
İskeçe
Toplam

Batı Trakya'daki nüfusun büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturması nedeniyle Batı Trakya Türkleri 1923-1924 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesinden muhaf tutulmuşlar ancak Lozandaki görüşmelerde, Mesta Karasu Nehri ile Meriç Nehri arası Batı Trakya olarak kabul edildiğinden, Mesta ile Ustruma Nehirleri arasında kalan Kavala, Drama, Serez bölgelerindeki Türkler mübadeleye tabi olmuşlar ve Türkiye'ye gelmek zorunda kalmışlardır

Nüfus

Arnavutluk: 714 kişi ana dil olarak Türkçe beyanında bulunmuştur.⁴ (2011 sayımı)
Bulgaristan: 588.318 (2011 sayımı)⁵ 2011 nüfus sayımında 736.981 kişi etnik grubunu belirtmemiştir. Bu kişilerin etnik grup dağılımları, sayımda hile yapılmadığı kabul edilerek Bulgaristanın genel etnik dağılımına eşit olduğu düşünüldüğünde 70 bine yakın Türk nüfusu daha olduğu düşünülebilir
Yunanistan: 49.000 - 130.000⁶ - 150.000⁷⁸
Kuzey Makedonya : 77.959 (2002 sayımı)⁹ (Torbeşler dâhil)
Kosova: 18.738 (2011 sayımı)- anadili veya 2.,3.,4. olarak konuşulan dillerde toplam Türkçe konuşan kişi sayısı; 74.439¹⁰
Bosna-Hersek: 267 (1991 sayımı)¹¹; 50.000 (2013 sayımı); 2014 tarihli diğer bir kaynağa göre bu sayının 1200 olduğu ifade edilmektedir.¹²
Romanya: 27.580 ve ayrıca 23.409 Tatar¹³
Sırbistan: 647 (2011 sayımı)¹⁴

Adakale

Adakale, Kal'â ı Ada, 1968 yılında Demirkapı (Iron Gates) Barajı'nın suları altında kalana kadar Tuna Nehri üzerinde, bugünkü Romanya topraklarında yer alan ve üzerinde Türk nüfusun yaşadığı ada. Eski adı Caroline Adası, Romence adı Yeni Orşova dır.

Tuna Nehri'ndeki trafik ve ticareti kontrol eden ada, 1691 yılından Osmanlı Devleti tarafından fethedilmiş, 1878 Berlin Antlaşmasında kime teslim edileceğinin yazımı unutulduğundan 1923 yılındaki Lozan Anlaşması ile Romanya'ya teslim edilene kadar bir Türk adası olarak kalmıştır. 1960'lı yılların sonlarına kadar 1000 kadar Türk'ün yaşadığı 160.000 m² yüzölçümündeki Adakale, Osmanlı mimarisinin özelliklerini yansıtan bir yerleşim birimiydi. Üzerinde bir cami, bir Vauban stilinde inşa edilmiş bir kale, küçük bir Ortodoks kilisesi, pazar yeri ve birkaç kahvehane bulunmaktaydı. Adada yaşayan Türkler tütün ekimi, kayıkçılık ve ticaretten geçimlerini sağlarlardı. Ada baraj suları altında kaldıktan sonra adalıların büyük bölümü Türkiye'ye göç etmiştir.

Kaynakça

Yunan illerindeki zavallı esirlerimiz 1921
Kızılay arşivi dosya no :1207- 1208 - 1291- 1295
Beynelmilel Kızılhaç Arşivi Dosya no:Mis.CR 00 57 ; Cr 00 57 Bis; 55-5/5 Bis;Fototek;65 5/66 ;
Genelkurmay Arşivi ATESE A:1-4

Dış bağlantılar

Orijinal kaynak: balkan türkleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Eminov, Ali, Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria, New York, Routledge, 1997, Hoepken, W., "Modernnisierung und Nationalismus: Sizialgeschichtliche Aspeckte der Bulgarischen Minder hertenpolitik gegennüber den Türken", Schönfeld, R., ed, Nationalitätenprobleme in Südosteuropa, Munich, Oldenbourg, 1997, p. 255-303, Erdinç, Didar, "Bulgaristan'daki Değişim Sürecinde Türk Azınlığın Ekonomik Durumu", Türkler, Ankara, 2002, s.394-400. ↩
↩
. ↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩
↩